Ahlak: Nurettin Topcu Bütün Eserleri 21 (Dergah Yayinlari, Band 305)

Utanma veya haya duygusu hem izzetinefsin, hem de seref ve haysiyetin bizdeki bekçisidir. Onunla hem kendi izzetinefsimizi koruruz, hem de baskalarinin izzetinefsine saygi duyariz. Insanlara sevgimiz yüzünden onlarin seref duygularini da incitmekten utaniriz. Utanmayan, hem sevgisi, hem de insanlik degeri olmayan kisidir. Insanin sahip oldugu degerler ruh yapisina baglandiklarindan, temelde öbür hayvanlardan farkli beden yapisi bulunmayan insan, kendi ruhunu vücuduna üstün tutar ve insan olarak ruhuna baglandigini göstermek ister. Bunun için, ilkel toplumlardan medenî toplumlara dogru ilerledikçe insanlarin vücutlarini elbise ile örtmeleri âdet olmus ve bu hal medeniyetler ilerledikçe daha güzel ve daha tam sekiller almistir. Insanda hayvanlarla ortaklasa olan bazi hayatî görevlerin gizlenmesi ve ahlâk kaidelerine baglanmasi, edep veya iffet duygusunu meydana getirmistir. Utanma ve edep duygulari zayiflayanlar, ruhlarinda degerler aramaktan çok kendi beden yapilarinda hayvanlarla ortaklasa degerler arastirirlar ve baskalarinin ruh degerlerini de kolayca çignerler. Büyük insanlar ise, ruhlarindaki yükseklige tirmanmak için, bir vücuda sahip olduklarini bile bazen unuturlar.