Utopek

Juz dawno nie ukazala sie taka ksiazka jak ta, tekst tak gniewny, tak slowotworczo gorzki i absurdalnie jasny, tak wyrafinowanie jedrny i oryginalny poprzez nasycenie tradycja, tak przekorny i zarazem tak madrze skomponowany.
Leszek Libera zgrupowal wielowarstwowa tkanke akcji i motywow swojej powiesci zaczynajacej sie tuz po zakonczeniu II wojny swiatowej i wkroczeniu Armii Czerwonej na Gorny Slask, teren zagorzalych historycznie sporow narodowych miedzy Polska a Niemcami, wokol spektakularnie nakreslonego narratora pierwszoosobowego, utopka w wieku dzieciecym, ktorego przodkowie przeniesli sie na Ziemie z planety Utopia. W polskiej tradycji utopiec lub utopek jest czesto zlosliwym duchem wodnym, mogacym przybrac ludzka postac. Szczegolnie rozpowszechniony jest w bajkach i podaniach slaskich. Utopki powstaja ze zwlok topielcow lub ze spedzonych plodow. W powiesci Libery taki utopek z odwroconym spojrzeniem outsidera, nie biorac pod uwage kulturowo uwarunkowanych granic tabu i zakazow myslenia, odslania cechy zycia spolecznosci, w ktorej sie znalazl. Czytelnikom nieznajacym tego swiata moze sie on wydawac jeszcze bardziej osobliwy niz sam bohater opowiesci. [...] Poprzez plynne wlaczanie do wypowiedzi wszystkiego, o czym jest mowa w srodowisku bliskim utopkowi, narracja staje sie jednym wielkim, bogatym jezykowo kolazem glosow i tekstow epoki powojennej.
[...] Ta pozycja wyjsciowa pozwala wpisac omawiana powiesc w niedlugi, ale doborowy szereg poprzednikow, nalezacych do najjasniejszych punktow literatury swiatowej. Mowa tu o Gargantui i Pantagruelu (1532-1535) Rabelais'go, o Don Kichocie (1605-1615) Cervantesa, o Przygodach Simplicissimusa (1668-1669) Grimmelshausena [...] i o Blaszanym bebenku (1959) Güntera Grassa - we wszystkich tych powiesciach autorzy wprowadzaja do otoczenia postac, ktora mimo folklorystycznej przynaleznosci wybija sie ponad nie ze wzgledu na swoja groteskowa innosc.

Z poslowia Jürgena Joachimsthalera