Tajemnica

"Prawie cala jesien 2005 roku, z krotkimi przerwami, spedzilem w Berlinie. Wlasnie w tym czasie, gdzies pod koniec wrzesnia, po raz pierwszy zwrocil sie do mnie nieznany mi wczesniej krytyk literacki i dziennikarz Egon Alt" - tak zaczyna sie nowa, napisana "zamiast powiesci" ksiazka Jurija Andruchowycza.

"Tajemnica" to wywiad rzeka (i "porzuccie wszelka nadzieje, ci, ktorzy wchodzicie"). Prowadzi go tajemniczy Egon Alt - dziennikarz i przewodnik, ktory wiedzie poete przez kregi przeszlosci. Rozmowy trwaja siedem dni. Maja zostac opublikowane po smierci Andruchowycza, lecz pojawia sie pewna niespodziewana okolicznosc...

Czy niemiecki rozmowca w ogole istnial? A jesli tak, to moze wcale nie umarl? Dlaczego nie mozna znalezc jego grobu? Kim byl lub jest? Szpiegiem? Demonem? Choc to wszystko sekret, uslyszymy przejmujacy dialog o stawaniu sie i byciu poeta, ojcem, patriarcha Bu-Ba-Bu i wielu waznych sprawach. Te historie ukladaja sie w przewrotny bildungsroman. W siedem dni mozna stworzyc swiat, mozna tez wypic sporo alkoholu, zanurzyc sie w dymie i mgle, w Berlinie i przeszlosci, pogadac... O tej calej Tajemnicy.

"Nie przepadam za wywiadami, szczegolnie tymi z gatunku `rzeka`. Zazwyczaj z racji malo rozgarnietego lub nadgorliwego pytajacego sa nudne, albo z racji narcystycznych sklonnosci odpytywanego dowiadujemy sie jedynie, jaki ten jest wysoki i przystojny. Andruchowycz wybrnal z tej sytuacji - znalazl, a wlasciwie zostal odnaleziony przez rozmowce doskonalego. Nierealny Egon Alt nie popisuje sie, nie usiluje za wszelka cene zagadac bohatera, ale przede wszystkim slucha, co ten ma do powiedzenia. Andruchowycz opowiada - choc jak na narcyza przystalo - glownie o sobie, to robi to jak nikt inny, snuje piekne i wazne historie - o dziewczynach, poezji, muzyce oraz o watpliwych urokach pobytu w wojsku. A w tle Berlin i `wesole papieroski`."
Bartosz Waglewski / Fisz

"Andruchowycz nie czeka w 'Tajemnicy' na przyszlego rozmowce i jakis wywiad-rzeke. Pisarz, poeta i eseista ukrainski wykonuje mistrzowskie, bo wyprzedzajace, powiesciowe pchniecie i sam staje sie rozmowca i rozmowa, rownoczesnie jest zrodlem pytan, gwaltownym nurtem wspomnieniowych obrazow i rozumiejacym ujsciem opowiesci. Mozna 'Tajemnice' czytac jako wiarygodna autobiograficzna odslone w formie opowiesci o ZSRR i Ukrainie, Europie i swiecie lat 60.,70., 90., dziecinstwie, sluzbie wojskowej, utracie dziewictwa, narodzinach poety. Ale nie dajmy sie zwiesc, tu 'chodzi o panowanie nad swiatem', tu chodzi o zwyciestwo spotykajacych sie po raz pierwszy slow. I dlatego autor 'Moscoviady' i 'Perwersji' przekracza rzeke tradycyjnej powiesci. Brawurowa i odkrywcza ksiazka. Nie mam pytan."
Roman Kurkiewicz